Mehmet Raufun bütün eserleri icinde söhretini borclu oldugu esas eseri Eylüldür. Siir ve musiki dolu bir askin ele alindigi roman, edebiyat tarihimizin ilk basarili psikolojik romani kabul edilir. Romanda yasak ask temasi, cinsellige dönüsmeden, eylül ayinin hüzünlü atmosferinde carpici bir sekilde islenir. 1899-1900 yillarinda Servet-i Fünun dergisinde tefrika edildikten bir yil sonra kitap halinde basilan Eylül, girift ruh tahlilleri ve carpici tabiat tasvirleri ile ele aldigi konuyu basariyla isleyen, edebiyatimizin klasiklerinden biridir. Ayaklarinin altinda camurlanmis cürük yapraklara bakarak Evet, her sey cürüyor; demek biz de cürüyecegiz diye düsündü. Demek ki cürüyecekti, o da cürüyecekti Böyle, hicbir saadet gelmeden, daha henüz beklerken, bahusus hayatinin nasil gafil gecmis oldugunu anladiktan sonra, artik bir sey de yapmak kabil olmadigini görerek, böyle cürümek, bitmek ona pek insafsizca, pek aci geliyordu.
